Steun ons onderzoek
Steun ons onderzoek
Zo’n vierduizend mensen worden jaarlijks getroffen door leukemie, lymfklierkanker of multipel myeloom. Deze vormen van kanker van de bloedcellen of afweercellen hebben een grote impact op het leven van een patiënt. De behandeling is vaak gecompliceerd en met veel bijwerkingen. De overlevingskansen zijn beperkt. Onderzoekers van het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) werken aan een veelbelovende nieuwe behandelmethode voor deze patiënten: het Levend Geneesmiddel.
Draagt ook u bij aan dit uniek geneesmiddel?In samenwerking met
Video item LUMC
Waarom helpen?
Het Levend Geneesmiddel bestaat uit speciaal geselecteerde en bewerkte afweercellen van een donor. Inmiddels zijn tientallen patiënten in het LUMC met succes behandeld. Elke patiënt krijgt een eigen, op maat gemaakt geneesmiddel. Dat is kostbaar en tijdrovend om te produceren. We willen zo veel mogelijk patiënten laten profiteren van deze veelbelovende behandeling. Daarvoor is meer onderzoek nodig en een verdere verfijning van onze technieken. Om het onderzoek te versnellen zijn extra fondsen nodig. Uw bijdrage heeft dan ook een grote impact.
Ons onderzoek
Ons onderzoek
Bij de behandeling van kanker van de bloedcellen, zoals leukemie, wordt stamceltransplantatie al een tijd lang toepast. Hierbij ontstaan vaak complicaties. De afweercellen van de donor vallen dan alles aan wat vreemd is. Ze maken niet alleen de kankercellen van de patiënt kapot, maar ook gezonde cellen. Patiënten kunnen hier erg ziek van worden.
De cellen voor het Leven Geneesmiddel selecteren en isoleren wij in ons speciaal toegeruste laboratorium. Wij kunnen afweercellen ‘trainen’, zodat ze kankercellen leren herkennen. Soms voegen we een stukje genetische code toe om afweercellen geschikt te maken om de gewenste virussen of kwaadaardige cellen te herkennen.
Het Levend Geneesmiddel bestaat dan dus uit die afweercellen van de donor die speciaal gericht zijn op de zieke bloedcellen van de patiënt, deze worden herkend en opgeruimd. Daarnaast gaat het Levend Geneesmiddel de strijd aan met virussen die de gezondheid van de patiënt bedreigen. De gezonde weefselcellen van de patiënt worden niet aangevallen door het Levend Geneesmiddel.
Stand van zaken 2017
Bij 30 procent van de patiënten met de ziekte acute myeloïde leukemie (AML) treedt een mutatie op in een gen dat NPM1 wordt genoemd. Deze mutatie zorgt voor de kwaadaardige ontaarding. In het laboratorium hebben we gezien dat deze verandering kan leiden tot de productie van een klein stukje eiwit door de cel. Dit komt alleen maar voor in leukemiecellen en kan op de buitenkant van de cel worden gepresenteerd. Dyantha van der Lee is het gelukt om uit bloed van gezonde donoren T-cellen te isoleren die dit afwijkende stukje eiwit op de cel kunnen herkennen. Deze cellen zijn waardevol, want ze kunnen de leukemiecellen doden. Omdat de donoren geen leukemie hebben, zag hun afweersysteem dit structuurtje nooit eerder. De kans op het vinden van een T-cel die dit kan herkennen in het bloed van gezonde donoren is dus bijzonder klein. Met een truc lukte het Dyantha om deze ’speld in de hooiberg’ te vinden. Om patiënten te kunnen behandelen is de zogenoemde T-celreceptor (TCR) in het laboratorium vermenigvuldigd en zodanig bewerkt dat hij overgezet kan worden in afweercellen van patiënten. Deze receptor is verantwoordelijk voor de herkenning van kwaadaardige cellen. We hebben laten zien dat na het overzetten van deze TCR andere T-cellen ook leukemiecellen met de NPM1-mutatie kunnen herkennen. Deze bevinding maakt het mogelijk om afweercellen van de patiënt zelf in het laboratorium zo te veranderen dat ze de leukemiecellen kunnen aanvallen.
Onderzoekslijnen
Momenteel lopen er binnen het onderzoek een aantal deelprojecten. Zo onderzoeken we hoe patiënten op een milde manier en zo snel mogelijk kunnen worden voorbereid op een stamceltransplantatie. En hoe afweercellen efficiënter en slimmer kunnen worden geselecteerd en getraind. Ook buigen we ons over de vraag waarom een behandeling bij de ene patiënt wel goed aanslaat, en bij de ander niet.
Meer informatie
- Brochure (pdf)
- Research Report 2012 (pdf)
- Research Report 2013 (pdf)
- Research Report 2014 (pdf)
- Research Report 2015 (pdf)
- Research Report 2016 (pdf)
- Research Report 2017 (pdf)
artikel slider LUMC
Prof. dr. Fred Falkenburg, hoogleraar Experimentele Hematologie
“Donor afweercellen kunnen wij zo veranderen dat zij een krachtig geneesmiddel vormen.”
Dr. Inge Jedema, onderzoeker
“Voor iedere patiënt afweercellen op maat. In ons unieke laboratorium werken we daar hard aan.”
Dr. Mirjam Heemskerk, onderzoeker
“De weg van laboratorium naar patiënt is lang. Extra financiering is dan ook echt nodig.”
Dr. Peter van Balen, arts-onderzoeker
“Er overlijden nog steeds te veel patiënten aan de bijwerkingen van stamceltransplantatie. Het Levend Geneesmiddel kan dat verminderen.”
Dr. Marieke Griffioen, onderzoeker
“We kunnen steeds beter geschikte afweercellen selecteren en bewerken. Ons doel, patiënten met leukemie genezen zonder ernstige bijwerkingen, komt zo steeds dichterbij.”
Kanker van de bloedcellen
Kanker van de bloedcellen
Leukemie, lymfklierkanker en multipel myeloom zijn vormen van kanker van de bloedcellen. De groei van witte bloedcellen, die belangrijk zijn voor het afweersysteem, wordt hierbij ontregeld. Hierdoor kan het lichaam niet meer goed beschermd worden tegen ziekteverwekkers.
Bij leukemie bevindt de kanker zich in de beenmergcellen, die verantwoordelijk zijn voor de aanmaak van bloedcellen. Bij acute leukemie wordt een patiënt snel ernstig ziek. Er zijn dan zware therapieën nodig. Chronische leukemie kan worden behandeld met mildere medicijnen. Helaas wordt de ziekte in veel gevallen slechts tijdelijk tot stilstand gebracht.
Lymfklierkanker lijkt op leukemie, maar blijft meestal beperkt tot de lymfklieren. De ziekte van Hodgkin is de meest bekende en het best te behandelen. Overige vormen worden noemen we non-Hodgkin-lymfomen.
Multipel myeloom of de ziekte van Kahler is een vorm van kanker waarbij bepaalde afweercellen een abnormaal eiwit aanmaken. Beenmerg, botten maar ook andere organen kunnen worden aangetast. De ziekte kan met medicijnen worden geremd, maar genezen lukt zelden.
